Inleiding
In de paragraaf grondbeleid wordt verantwoording afgelegd over het gevoerde grondbeleid, de financiële voortgang van alle bouwgrond in exploitatie ('grondexploitaties') en de bijbehorende reserves en voorzieningen.

Nota Grondbeleid 2017
In april 2017 is de nieuwe nota Grondbeleid 2017 door de raad vastgesteld. Wij kunnen op een actieve of faciliterende wijze grondbeleid voeren of een combinatie daarvan door middel van verschillende gradaties van samenwerken. Per project beoordelen wij welk type grondbeleid het beste geschikt is voor een bepaalde beleidsdoelstelling.

Gronden kunnen pas als grondexploitatie worden opgenomen als er voor deze gronden een door de raad vastgesteld grondexploitatie is geopend. Met de nota Grondbeleid 2017 zijn de nieuwe uitgangspunten vastgesteld voor de inhoud van de voortgangsrapportage. In de voortgangsrapportage, die voorafgaand aan de begroting aan de raad wordt gepresenteerd, worden voorstellen gedaan over eventuele wijzigingen van de grondexploitaties.

Ontwikkeling grondexploitatieportefeuille
De grondexploitatieportefeuille omvat per 31-12-2017 11 grondexploitaties. Dat is 1 project meer dan vorig jaar. In 2017 zijn 4 grondexploitaties door de raad vastgesteld en zijn 3 grondexploitaties afgesloten.

Ontwikkeling boekwaarde grondexploitaties
De boekwaarde is in 2017 met € 3,39 miljoen afgenomen. Per 31-12-2017 bedraagt de bruto boekwaarde van de bouwgronden in exploitatie € 5,62 miljoen nadelig. Een belangrijke reden van de verlaging van de boekwaarde is de afsluiting van SV Petten (kapitaalmutatie).

In 2017 zijn de werkzaamheden grotendeels verlopen conform de verwachting zoals opgenomen in de voortgangsrapportage 2017.

Bij een aantal projecten is sprake van vertraging in de ontwikkeling of uitvoering. Zo blijft voor de projecten Lagedijk en Sint Maartensbrug de kavelverkoop nog achter op de verwachtingen. Voor Lagedijk zijn in 2017 gesprekken gevoerd met diverse geïnteresseerden waaruit is gebleken dat er concrete belangstelling bestaat voor De Lus. Onderhoud met deze contacten krijgt in 2018 navolging. Ook wordt begin 2018 het marketingplan opgesteld.

Voor 't Zand Noord vindt ondertekening van het nieuwe contract naar verwachting plaats begin 2018. Haulo wordt in 2018 afgesloten in plaats van 2017 omdat de oplevering van het terrein laat in het jaar heeft plaatsgevonden en daarmee de subsidieverantwoording in 2017 niet meer mogelijk bleek.

Ontwikkeling reserve grondexploitatie
De reserve grondexploitatie is bedoeld om kosten in de initiatieffase van nieuwe projecten te financieren in plaats van uit de algemene reserve (€ 100 duizend per jaar), en om tegenvallende grondexploitaties mee op te kunnen vangen. Daarnaast kunnen we investeringen doen die voortkomen uit kernenbeleid en participatietrajecten. De reserve wordt gevuld door winstnemingen van grondexploitaties, vrijvallende voorzieningen en uit de verkoop van tafelzilver (na het behalen van de doelstelling).

In 2017 zijn twee ontwikkelingen (Waldervaart en Denneweg) onderzocht en de kosten hiervan zijn geactiveerd. Zie verder "Complexen in voorbereiding".

In de voortgangsrapportage geven wij inzicht in het meerjarenverloop van deze reserve. Zo ziet u welke verplichtingen en financiële risico's we met deze reserve moeten opvangen.

Ontwikkeling voorzieningen grondexploitaties

Voor de grondexploitatie ´t Zand Noord ligt er een nieuwe concept overeenkomst. Deze is nog niet getekend. De insteek van de overeenkomst is een gefaseerde betaling en de verkoop van het gemeentelijk perceel in fase 1. Wanneer de overeenkomst ondertekend is en de grond is verkocht, dan kan de huidige voorziening komen te vervallen.
Voor de grondexploitatie Lagedijk is de getroffen voorziening in 2017 met € 161 duizend verlaagd en is deze gedoteerd aan de reserve grondexploitatie (raadsbesluit 09-05-2017).

Onderbouwing geraamde winstneming
Bij afsluiting van een grondexploitatie komt het eventuele positieve resultaat ten gunste van de reserve grondexploitatie. In de laatst vastgestelde voortgangsrapportage is een totaal aan te verwachten positieve resultaat gepresenteerd van ca. € 1,79 mln. (bij een verwacht resultaat van Warmenhuizen fase 2 van € 400 duizend, zijnde een gemiddelde van de bandbreedte). Op basis van de voortgang in 2017 is er geen reden om het resultaat nu bij te stellen. In de eerstvolgende voortgangsrapportage worden de grondexploitaties en het resultaat geactualiseerd.

Ontwikkeling Tafelzilver

In de begroting 2014-2018 is het volgende opgenomen:
“Vijf miljoen verkopen aan 'tafelzilver' voor afboeken oude investeringen maatschappelijk nut (vijf miljoen in eerste instantie 'lenen' uit bestemmingsreserves die de eerste vijf jaar niet benut worden en in vijf jaar terugstorten)”. Ook is er een zogeheten herenakkoord gesloten waarin € 1,2 miljoen. aan kosten via grondverkopen verdiend moet worden. De totale doelstelling is daarmee € 6,2 miljoen.

Met de nota Grondbeleid 2017 is € 100 duizend per jaar beschikbaar gesteld voor het maken van verkoopkosten voor de doelstelling tafelzilver. De opbrengst van de verkopen komt ten gunste van de doelstelling tafelzilver. Na het behalen van de doelstelling komt 50% ten gunste van de reserve grondexploitatie en 50% ten gunste van de algemene reserve.

In 2017 hebben wij voor € 2,35 miljoen aan gronden en gebouwen verkocht. Voor deze verkopen hebben wij € 99 duizend verkoopkosten gemaakt. Het resultaat van € 2,25 miljoen is bijgeschreven bij de doelstelling tafelzilver. De stand van tafelzilver per 31-12-2007 is € 4.46 miljoen. De restant doelstelling bedraagt daarmee € 1,74 miljoen.

Sinds 1 januari 2016 bestaat de Wet modernisering vennootschapsbelastingplicht overheidsondernemingen (vpb). We zijn hiermee vpb-plichtig geworden als wij een onderneming drijven. In 2017 heeft een quickscan plaatsgevonden door een extern bureau voor onder andere de grondexploitaties en verkoop vastgoed. De berekening laat een negatief resultaat zien voor de komende jaren. De conclusie is dat de gemeente voor wat betreft haar grondbedrijf niet ‘door de ondernemerspoort’ gaat en derhalve geen aangifte hoeft te doen. De komende jaren zal de winsttoets elk jaar opnieuw uitgevoerd moeten worden om te beoordelen of het resultaat negatief blijft.

Complexen in voorbereiding
Met de vaststelling van de nota Grondbeleid 2017 is € 100 duizend per jaar beschikbaar gesteld voor het maken van voorbereidingskosten voor nieuwe grondexploitaties. De dekking van deze kosten wordt gevonden binnen de reserve grondexploitatie. Als de financiële haalbaarheid van deze projecten wordt aangetoond, dan openen wij hiervoor een grondexploitatie en verplaatsen deze projecten naar Bouwgrond in Exploitatie.

Op dit moment onderzoeken wij de financiële haalbaarheid van twee projecten, te weten:

Callantsoog Denneweg
Deze locatie is gelegen in het centrum van Callantsoog en is ongeveer 0,3 ha groot. In 2017 zijn wij gestart met een participatie-/inspraakavond voor omwonenden in het dorpshuis van Callantsoog.

Gerealiseerde kosten:
Van het totale voorbereidingskrediet van € 1.000,- is in 2017 € 275,- uitgegeven.

Schagen Waldervaart
Deze locatie betreft het winkelcentrum met woningen, de naastgelegen scholen, het wijkcentrum, de sportzaal en het openbaar gebied en is in totaal ongeveer 5,6 ha groot. In 2017 zijn wij gestart met de eerste gesprekken met eigenaren en omwonenden.

Gerealiseerde kosten:
Van het totale voorbereidingskrediet van € 1.000,- is in 2017 € 550,- uitgegeven.